แห่ผ้าขึ้นธาตุ

กว่า  800  ปีที่ประเพณีแห่ผ้าบูชาพระบรมธาตุเจดีย์ หรือ  “แห่ผ้าขึ้นธาตุ”  ได้รับการสืบสานมาอย่างต่อเนื่อง จนกลายเป็นอีกเอกลักษณ์ประจำเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งหมายถึงการนำผ้าผืนยาวขึ้นไปห่มองค์พระบรมธาตุเจดีย์ในวันสำคัญทางศาสนา ตามความเชื่อของชาวพุทธที่ยึดถือกันว่า การทำบุญหรือการบไหว้บูชาให้ได้กุศลจริงๆ จะต้องปฏิบัติต่อพระพักตร์หรือให้ใกล้ชิดพระพุทธองค์มากที่สุด   โดยการกระทำต่อสัญลักษณ์แทนพระองค์ เช่น สถูปเจดีย์ พระพุทธรูป หรือพระบรมธาตุเจดีย์ อันเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุภายใน

  ตาม ตำนานตั้งแต่ครั้งพุทธกาลได้กล่าวถึงการแห่ผ้าขึ้นธาตุไว้ว่าในสมัยพระเจ้า ศรีธรรมาโศกราช(พระเจ้าจันทรภาณุ) กษัตริย์ผู้ครองเมืองนครศรีธรรมราช ได้ทำการก่อสร้างและบูรณะพระสถูปเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่เรียก ว่า “พระบรมธาตุ” ขณะที่เตรียมการสมโภชมีเหตุการณ์คลื่นชัดผ้าแถบยาวผืนหนึ่งซึ่งมีลายภาพ เขียนพุทธประวัติลอยมาขึ้นฝั่งที่ชายหาดปากพนัง หลังชาวบ้านเก็บผ้าไปถวายพระเจ้าศรีธรรมาโศกราชทรงรับสั่งให้ซักผ้าจนสะอาด แต่ลายเขียนก็ไม่ลบเลือนออกไป จึงรับสั่งให้หาเจ้าของสืบพบว่าต่อมาเป็นของชาวพุทธกลุ่มหนึ่งจากเมืองหง สาวดีกำลังจะเดินเรือสำเภา เพื่อนำผ้าผืนนี้ไปสักการะบูชาพระบาทที่กรุงลังกา แต่ถูกพายุซัดเรือแตกและมีผู้รอดชีวิตเพียง 10 คน  พระเจ้าศรีธรรมาโศกราชทรงเห็นว่าควรนำผ้าผืนนี้ที่ต่อมาเรียกกันว่า ”ผ้าพระบฏ” ไปห่มองค์พระบรมธาตุเจดีย์เนื่องในโอกาสสมโภชผู้รอดชีวิตเหล่านี้ก็ยินดี พร้อมใจกันถวาย ดังนั้น “การแห่ผ้าขึ้นธาตุ” ที่หมายถึงการแห่ผ้าผืนยาวไปสักการะบูชาพระสัมมาพุทธเจ้าโดยนำขึ้นห่มโอบ ล้อมรอบฐานองค์พระบรมธาตุเจดีย์ ณ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จึงมีมาตั้งแต่นั้นและได้สืบสานปฏิบัติต่อมาจนกลายเป็นประเพณีประจำปีของชาว นครศรีธรรมราช

สำหรับประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุนั้น ปัจจุบันมีพุทธศาสนิกชนผู้มีจิตศรัทธาต่างหลั่งไหลกันมาทำพิธีตลอดทั้งปีไม่ ขาดสาย ซึ่งชาวเมืองนครศรีธรรมราช ได้ร่วมกันยกระดับให้ประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุเป็นงานสำคัญประจำปีระดับนานชาติ โดยจัดเป็นรูปแบบสีสันงานบุญ ผสานการท่องเที่ยวเชิงศิลปวัฒนธรรม โดยจัดงานสมโภชตลอดสัปดาห์มหากุศลช่วงมาฆะบูชา และวันวิสาขบูชาที่ถือเป็นวันรองลงไป ซึ่งประชาชนจากทั่วทุกสารทิศที่มาร่วมงานจะแห่ขบวนผ้ามาถึงวัดพระมหาธาตุ วรมหาวิหาร ก่อนแห่ทักษิณาวัตรรอบองค์พระบรมธาตุเจดีย์ 3 รอบ แล้วจึงนำผ้าเข้าสู่วิหารพระม้า ซึ่งมีบันไดขึ้นสู่ลานภายในกำแพงแก้วล้อมฐานพระบรมธาตุเจดีย์ เพื่อนำผ้าพระบฏขึ้นห่มโอบรอบฐานองค์พระบรมธาตุเจดีย์ที่บรรจุพระบรม สารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า